కవిసార్వభౌముడు శ్రీనాధుడు - 20

సీ: సత్య వ్రతాచార సత్కీర్తి గరిమల
చంద్రు తోడను హరిశ్చంద్రు తోడ,

నభిమాన విస్ఫూర్తి నైశ్వర్య మహిమల
రారాజుతోడ రైరాజు తోడ.

సౌభాగ్య వైభవ జ్ఙాన సంపన్నత
మారుతోడ సనత్కు మారుతోడ,

లాలిత్య నిరుపమ శ్లాఘా విభూతుల
భద్రు తోడను రామ భద్రు తోడ,

గీ: బాటి యనదగు ధారుణీపాల సభల
వీర హరిహర రాయ పృధ్వీ కళత్ర
రత్న భాండార సాధికార ప్రగల్భు
మల్లికార్జున త్రిపు రారి మంత్రి వరుని;

సూత్రధార వచనం- క్రీడాభిరామం;

వల్లభరాయని తండ్రి త్రిపురారి మల్లి కార్జనుడు. అతనిప్రశంస ఈ పద్యము. ముందుగా సంక్షేపముగా దీని భావమును పరిశీలింతము. తిపురారి మంత్రి, సత్యవ్రతాచారమునందు హరిశ్చంద్రుని, సత్కీర్తి యందు చంద్రుని యుపమించును. అభిమానమందు రారాజును(సుయోధనుని) ఐశ్వర్య మహిమల రైరాజుని (రైయనగా ధనము రైరాజు కుబేరుడు) ఉపమిచును. సౌభాగ్యమున సౌందర్యమున మన్మధుని, జ్ఙాన సంపన్నతయందు సనత్కుమారుని యుపమించును. సాటిలేనితనమున భద్రుతోను, ప్రశంసకు రామ భద్రుని తోను ఉపమించును. హరిహర రాయల రత్న భాండారమునకు అతడుతిరుగులేని యధికారి.

ఇంతకు నీత్రిపురారి తోమనకు నియేమి? యనిమీరు అడగ వచ్చును. అతడు వల్లభామాత్యుని తండ్రి విజయనగరమున రత్న భాండారమునకధికారి విజయనగర ప్రభువుల దర్శ నము గోరువారికి యితని యవసరము మెండు. వల్లభుని సిఫారసు తో విజయనగరమున త్రిపురారిని గలసి యతనిప్రాపుతో రాయల దర్శనమును పొంది యాపై డిండిముని పీచమడచ వలెనుగదా!

వల్లభామాత్యుడు సరస కవి మహాభోగి శ్రీనాధునకు తగిన జోడీ " స్నేహం సమ శీల స్ధితి యుతులకు సమ గుణవంతుల మధ్యనే ఏర్ప డుట సహజము. సహజ కవియైన సఖునకు చెలిమి కానుకగా నొక చక్కని గ్రంధమును యాతనిపేరనే వెలయింప వలెనను తలంపు శ్రీనాధునియందు బలపడెను. రాజకీయ కార్యముల హడావిడిలో జీవనమును గడపు వల్లభునకు గ్రంధ రచనకు తీరికయెక్కడిది ? లేకున్నృనతడేమి తక్కువ వాడా?

క: హాటక గర్భ వధూటీ
వీటీ కర్పూర శకల విసృమర సౌర
భ్యాటోప చాటు కవితా
పాటవ మరు దవని వల్లభన్నకు జెల్లున్;

వాగ్దేవత! యాచదువుల తల్లి నములు కర్పూర తాంబూలపు సువాసన లతని చాటు పద్యములలో గుబాళించునట! ఆహాయెంత చక్కని యుపమానము? ఇంతకు నీచాటు కవిత యననేమో తెలిసికొందము. లోకములో చాటుకవిత, చాటు పద్యములు ప్రచారమున నున్నవి . యిందు " చాటు" పదమును కొందరు దంత్యముగాను, మరికొందరు తాలవ్యముగాను నుచ్చరించు చున్నారు దీనికి అర్ధములు మూడు యేర్ప డినవి. 1ప్రియమైన, ఇష్టమైన, అని సామాన్యార్ధము,.2చాటు దండోరావేయు; సామాజిక సమస్య లను చాటి చెప్పునది యని
అపుడిందలిచకారము దంత్య మగును. 3 చాటు దాపరికము గాచదువ దగిన యను నర్ధమొకటి యిటీవల ప్రచారము లోనికి వచ్చినది. వల్లభుని క్రీడాభిరామము యీమూడవ కోవలోకి జేర్ప వలసిన గ్రంధము.యేలనన నీలిచిత్రముల కేమాత్రము తీసిపోని పద్య రాజము లెన్నియో నీగ్రంధమున బహుధా చోటుచేసికోన్నవి.

సీ; మకర ధవజుని కొంప యొక చెంప గనిపింప
చీర గట్టినదయా చిగురు బోడి;

ఉభయ పక్షములందు నురు దీర్ఘతరములౌ
నెరులు పెంచినదయా నీల వేణి;

పసుపు వాసన గ్రమ్ము పైటచేలములెస్స
ముసుగు బెట్చినదయా ముద్దు గుమ్మ;

పూర్ణచంద్రుని బోలు పొసఁగు సిందూరంపు
బొట్టువెట్టినదయా పొలతి నుదుట;

గీ: నెమ్మె మీరంగ నిత్తడి సొమ్ము లలర,
నోరచూపుల గుల్కు సింగార మొల్క,
కల్కి యేతెంచె మరుని రాచిల్క యనగ
వలపులకు భేటి యొక వడ్డెకుల వధూటి!

శా: పంచారించిన నీ పయోధరము లాస్ఫాలింతునో, లేత
బొమ్మంచున్ కెంజిగురాకు మోవి ణిసి ధాత్వర్ధం బనుష్ఠింతునో,
'పంచాస్త్రోపనిషత్స్వరూప పరమ బ్రహ్మ స్వరూపంబు, నీ
కాంచీదామ పదంబు ముచ్టుదునొ? యోకర్ణాట తాటంకినీ!

వినరాని మాటల ను కఠిన పదముల జొప్పించి యర్ధముల తెఱచాటు గావించి చెప్పినను వానిలోని యశ్లీలత దొలగిపోదుగదా! ఇప్పటి నాగరికతలో గూడ నిట్టిమార్పులు గానవచ్చు చున్నను, మనసంస్కారమంతయు కొంతవరకు దానిని అడ్డుకొను చున్నది .భవతునామ! నిది శ్రీనాధుని జీవన ప్రస్థానమున నొక భాగమగుటచే నింత తడవు ముచ్చటింప వలసి వచ్చినది. నేటికింతటితో విశ్రమింతము. రేపు తక్కిన విషయములు; ప్ర్థావించు కొందము సెలవు.