కవిసార్వ భౌముఁడు శ్రీనాధుఁడు - 46

కవిసార్వ భౌముఁడు శ్రీనాధుఁడు

సీ: ఏదేవి తురుముపై నేఁడు కాలము దాఁకఁ
కసుగంద కుండు చెంగలువ దండ;

యేదేవి సేవింతు రేకామ్ర నాధుండుఁ
గరి గిరీశ్వరుఁడుఁ గింకరులు వోలె;

నే దేవి మణి దివ్య పాదుకా యుగళంబు
బాతాళఁబతి మోచుఁబడగ లందు;

నే దేవిఁగొల్చి మత్స్యేంద్ర నాధాదులు
యోగ సంసిధ్ధికి నొడయు లైరి;

తే: యమ్మహా దేవి కామాక్షి యఖిల వంద్య,
దేవ తాదిమ శక్తి సందీప్త మూర్తి
యవచి దేవయ త్రిపురారి కర్ధి నొసఁగు
భాగ్య సౌభాగ్య వైభవ ప్రాభవములు.

హరవిలాసము- అవతారిక- 3వ పద్యము.

భావము:- కంచిలో వెలసిన కామాక్షీ దేవి యవచి తిప్పయ్యకు ఆరాధ్య దేవత యగుటచే శ్రీనాధుఁడీ పద్యమున యాపరదేవత యాశీస్సులను తిప్పయకు అందజేయు చున్నాడు." యేదేవి సిగలో నలంకరించిన చెంగలువ దండ సంవత్సర పర్యంతము వాడకుండునో, ఏదేవి యాలయ ప్రాంగణమును ఏకామ్ర నాధస్వామియు వరదరాజ స్వామియు రక్షించు చుందురో, ఏదేవిమణిమయ పాదుకలను ఆదిశేషుఁడు మోయు చుండునో, ఏదేవిని సేవించి మత్స్యేంద్ర నాధాదులు యోగసిధ్ధిని పొందిరో, అఖిలవంద్య యు, ఆదిమ శక్తియు సందీప్త స్వరూపిణియునగు, అమ్మహాదేవి కంచి కామాక్షి యవచిదేవయ గారి తిప్పయకు సౌభాగ్య వైభవ ప్రాభవముల నొసఁగు గాక!"

అవచి తిప్పయ సెట్టి తాత తండ్రులు మంచిదాతలు. శ్రీశైల మహాక్షేత్రమునకు సోపానమార్గమును న్రిర్మింపఁ జేసిన ఘనులు. యిక తిప్పయ సుగంధ వ్యాపారమున ప్రసిధ్ధిగాంచి విశేష ధనమార్జించిన బేహారి యందుచేతనే బంగారమునకు సుగంధ మబ్బిన తీరగును యితనికి కావ్యమునంకిత మొనర్చినచో ననికవి తలపోసెను.

హరవిలాసము:- సప్తాశ్వాసముల పరిమితి గలయీగ్రంధ మునకు కవి హరవిలాసమని నామకరణము జేసినాడు. విలాస మను మాట చెవిని బడినంతనే మనకు చామకూర విజయ విలాసము స్మృతి పధమున మెలగును . విలాస నామకరణమున కీగ్రంధ మేమూలము. ఇందు మూడు విలాసములున్నవి. అందును ముగ్ధ, మధ్య, ప్రౌఢ, లన నాయికా శృంగార వర్ణనమున మూడువిలాసములను వర్ణించెను. కానినాయికల క్రమము మాత్ర మట వ్యత్యస్త మైనది.

ఇఁక నీహరవిలాసమున 1 ,2, ఆశ్వాసములందు చిరుతొండ నంబికధ వివరింపఁబడినది. చిరుతొండడు తిప్పయవంశమునకు మూలపురుషుఁడట! శివపారమ్యమైన యీకధ పరమశివార్చకుఁడగు చిరుతొండని యచంచలమైన ధృఢ భక్తికి నిదర్శనము; నిత్య జంగమార్చనా పరాయణఁడైనయాతడు కపటజంగమ వేషధారి కోరిక దీర్చుటకు తన యేకైక తనయుని జంపి యామాంసమునువండి యతనికి వడ్డించుట యొడలుగగుర్పొడచు ఘట్టము. పరమ కరుణ రసాత్మకముగా దీనిని తీర్చిదిద్ది శ్రీనాధుఁడు హరుని మొదటివిలాసమును పూర్తి యొనరించెను .

మూడవ యాశ్వాసము మొదలు యారవ యాశ్వసము వరకుఁగల కధ శివపార్వతుల కల్యాణగాథ. తారకాసుర సంహరణార్ధమై శివకుమారోదమునకు దేవతలొనర్చిన ప్రయత్నములు , మన్మధదహనము, పార్వతి తపము, శివుని దారుకావనవిహారము , నీలగళుఁడగుటకుగల కారణమును వివరిచుటకు క్షీరాబ్ధిమథనము జగన్మోహిని యమృతమును దేవదానవులకు బంచియిచ్చుట. మొన్నగు విషయములతో నీవిలాసము ముగియుచున్నది. కాళిదాస కుమార సంభవమునకు అనుకృతిగా సాగిన యీవిలాసమున శ్రీనాధుని శృంగార వర్ణనము తిరిగి పరాకాష్ఠను అందుకొన్నది . ఇందలి దారుకావన విహార ఘట్టము. పరమ శృంగారభాజనమై యొప్పినది. శివుఁడు బరితెగించి సప్తఋషుల భార్యతోగూడ వ్యభిచారమును సాగించుట. ఋషులు శివుని బచ్టనుంకింప లింగోద్భవమును బ్రదర్శించుట, యిందలి యితివృత్తము .

శా: బ్రాలేయాచల కన్య కాధిపతికిం బ్రమ్లోచ మోచా ఫల
స్ధూలాపూప ఘృతాన్వితంబుగఁ గడుందోరంపు బిచ్చంబుఁ గెం
గేలం బెట్టె నఖాంకుర ద్యుతులతోఁగీల్కొంచు మాణిక్య ము
ద్రాలంకార మయూఖ కందళ దళ వ్యాపార మేపారగన్;

ప్రమ్లోచ దారుకా వనంలో నివసించే అప్సరల లో నొకతె యామె తనయింటి కరదెంచిన అభవునకు అపూప ఘృత సహితమైన భిక్ష వడ్డిస్తోంది. యెలాగ? చేతికున్నఉంగరాల వ్రేళ్ళకున్న మాణిక్యపు కాంతులు విస్తరిస్తోండగా , శృంగార రసీభూతమైన తనమనస్సును దెలుపు చున్నదా యనునట్లు. అసలే క్రొత్త పెండ్లి కొడుకు వెనుక మరచిన శృంగారమంతయు మరల నెమరు వేయుచున్నాడు, ఈమెచర్యలు శివుని రెచ్చ గొట్టవా? యిపుడేదిదారి? మామపైనలిగి వచ్చినాడు. ఇంటికి బోోవుటకావీలుపడదు. మరి తృషదీరుట యెట్లు? యిక్కడి వారినే యొకపట్టు పట్టవలెనను భావమాతనికి కలుగుటకు ఆమెచర్యలుదోహద మొనర్చు చున్నవి యనికవిగారి భావము . ఇట్టివెన్నోవింతలీ ఘట్చమున కోకొల్లలు. కొన్నింటినైనను పరామర్శిచనిదే ముందుకేగుట తగదు. గాన నేటి కింతటితో నీప్రసంగమును నిల్వరింతము రేపు తక్కినవి. సెలవు.!